LESARBREV: Framtidas omsorg – ei krevjande sak
Saka, som blei handsama på sist kommunestyre har skapt stort engasjement. Det er ikkje så rart, sidan dei aller fleste av oss vil ha trong for omsorg eller vera pårørande til nokon som treng omsorg frå det offentlege ein eller annan gong i livet.
I sist valperiode var dette den saka eg utan tvil brukte mest tid på som utvalsleiar i levekårsutvalet. Det har derfor vore spennande å følga handsaminga sjølv om eg nå ikkje er politikar.
Politikarane sitt privilegium er at dei kan endra på tidlegare vedtak når dei måtte ønska det, og det er ein del av vårt levande demokrati. Nye politikarar kan ha andre syn enn tidlegare politikarar og eg er glad for at det er slik.
Likevel er eg noko undrande til kommunestyret sitt vedtak når det gjeld Framtidas omsorg.
Saka har vore gjennom ein lang prosess, som starta for over 5 år sidan.
I løpet av prosessen har det kome ei stortingsmelding « Leve – heile livet», der stortinget har kome med føringar for eldreomsorga. Sist levekårsutval var på tur og såg på andre kommunar sine løysingar. Stjørdal kommune er kanskje den kommunen som har vore mest framoverlent når det gjeld eldreomsorg både når det gjeld å vera ressurseffektiv og skapa livskvalitet til dei som treng omsorg. Dette var nok utslagsgivande for at forrige kommunestyre valde ein modell som liknar på Stjørdal kommune si løysing.
Ut frå prognosane som er framlagd av kommunelegen, vil auka levealder føra til at ein stadig større andel av oss vil bli demente i ein del av alderdommen. Dette gjer at me må tilpassa omsorgstenesta til dette. Nederland har tatt dette langt, og bygd eigne landsbyar for demente. Det gir høgare livskvalitet for dei demente, og er ressurseffektivt. Innbyggartalet i Suldal kommune tilseier ikkje at me kan gjera likt dei, men me kan bruka det same prinsippet i ein liten målestokk. Det planlagde demenssenteret på Vinjar var eit resultat av dette, og det var mange som var svært nøgde då teikningane for det nye anlegget låg på bordet.
Ikkje alle vil bu heime den siste tida i livet. Fleire vil føla at det ikkje er trygt nok, og ønsker seg eit fellesskap med større nærleik til omsorgstenestene. Likevel er andelen som ønsker å bu heime heilt til det siste aukande, og dei har rett til det, så lenge kommunen vurderer det som helsemessig forsvarleg. For å møta dette treng ein meir ressurser i heimetenesta. Dette var årsaka til at ein ville avvikla nivået «bu- og omsorgsenter» i omsorgstrappa. Dette skulle erstattast med meir hjelp i heimen for dei som ønsker det, og tilbod om servicebustader for dei som kjenner seg utrygge heime.
Slik eg tolkar vedtaket til kommunestyret, vil det vera heildøgns drift på Vinjar bu- og omsorgsenter og naturleg nok heildøgnsdrift på sjukeheimen på Sand. Det må framleis vera ein avdeling for demente på sjukeheimen, sidan ein kun kan bruka låste dører der det er definert som institusjon. Ein vil dermed ha brukerar der demens er hovudårsaka til omsorgstrong på 2 stader der bygningsmassen ikkje er tilrettelagd for dette. Kompetansen innafor demens vil òg måtte delast på 2 stader. Mi undring er kvifor ein ønskjer dette når argumentasjonen mot demenssenter på Vinjar er at ein er avhengig av å ha sjukepleierar på 2 stader.
Vedtaket vil gi eit dårlegare tilbod til dei demente og samstundes vera mindre ressurseffektiv enn ei løysing med ein tilpassa bygningsmasse på Vinjar. Den ressursen ein treng må takast frå ein plass, og då er eg redd for at den blir tatt frå heimetenesta. Då endar me opp med eit dårlegare tilbod for dei demente og endå meir bruk av stoppeklokke i heimetenesta.
Med kommunen si erfaring frå ombygging av skular og bygging av Suldal Bad, lurer eg på korleis ein skal kunne ha ein kostnadskontroll ved ei opprustning av Vinjar som gjer at ein kan setta ei beløpsgrense på 50 millionar kroner. Det er i beste fall utfordrande.
Eg slit med å forstå at kommunestyret sitt vedtak er framtidsretta, og fryktar at ein ikkje oppdagar dette før den neste eldrebølga kjem i Suldal. I dag er me i ein heldig situasjon med stor overkapasitet. Då kan me gi dei eldre eit godt tilbod under ei ombygging. Den situasjonen har me sannsynleg ikkje om 8-10 år. Det er derfor viktig å gjera tiltak som krev ombygging nå. Det vil òg vera knytta noko usikkerheit om korleis statleg støtte til ombygging vil vera fram i tid. Dette utgjer store beløp, sjølv for Suldal kommune.
Ola Jelsa
Ola Jelsa
