Lågaste kreftdødelegheit nokosinne – høgaste sjølvmordstal sidan 1999

– Det er positivt at dødelegheita av både kreft og hjarte- og karsjukdommar har sokke så mykje dei siste tiåra. Samtidig ser me at dødsfall av demens ikkje uventa aukar ettersom befolkninga blir eldre. Det er dessverre også ein auke i sjølvmordsraten, sjølv om dette framleis er ei sjeldan dødsårsak. Sjølvmordsraten har dei siste åra stige mest hos dei eldre, seier FHI-direktør Guri Rørtveit i ei pressemelding.

Lågast nokosinne

I fjor døydde 11 299 personar av kreft i Norge. Dødelegheita er på sitt lågaste nokosinne registrert, med 203 dødsfall per 100 000 innbyggjarar.

Lungekreft er kreftforma flest døyr av, men også denne har sidan 2007 falle jamt kvart år. I fjor var det likevel ein liten auke igjen når det gjaldt lungekreft.

Både tjukktarmskreft, prostatakreft og brystkreft er på lågaste dødelegheit nokosinne registrert.

Høgaste sjølvmordstal sidan 1999

Det vart registrert 739 sjølvmord i fjor, ein auke på 12 frå året før. Tala har ikkje vore like høge sidan 1999.

– Årsakene til sjølvmord er samansette. Både sårbarheitsfaktorar ved personen og risikofaktorar i miljøet kan påverke. I mange tilfelle vil det vere ei konkret utløysande hending som til dømes ein relasjonskonflikt eller ei livskrise, seier fungerande avdelingsdirektør Kim Stene-Larsen ved Folkehelseinstituttet (FHI) i ei pressemelding.

73 prosent av sjølvmorda i fjor var menn, og menn er overrepresenterte i alle aldersgruppene.

Auke av sjølvmord hos eldre

Det var flest sjølvmord i aldersgruppene 30–49 år og 50–69 år. Dei siste åra har det vore ein auke i aldersgruppa over 70 år, som nå er snart like høg som dei to nemnde.

Sjølvmordsraten for dei under 30 år er relativt stabil og ligg vesentleg lågare enn i dei eldre aldersgruppene.

FHI trekkjer fram psykiske lidingar, alkohol og rusproblematikk som faktorar som gir monaleg auka risiko.

– Av samfunnsforhold er økonomiske nedgangstider og sosial ulikskap viktige faktorar som påverkar kor mange som tek livet sitt, skriv FHI.

Demensdødsfall aukar

Talet på dødsfall og dødelegheitsrate av demenssjukdommar har auka betrakteleg gjennom dei siste tiåra. I fjor var det snakk om 4 813 demensdødsfall.

Andelen av demensdødsfall på grunn av Alzheimers sjukdom har auka mest.

– Dette er ei venta utvikling i takt med at befolkninga blir eldre og me vil sannsynlegvis sjå ein vedvarande auke i dødsfall på grunn av demens i åra framover, seier Guri Rørtveit.

Færre med hjartesjukdom

Stadig færre nordmenn får akutt hjarte- og karsjukdom. Dødelegheita har flata ut etter ein sterk nedgang sidan 1970-talet. I 2024 døydde 10 133 av hjarte- og karsjukdommar.

– Nedgangen i hjarte- og kardødsfall dei siste tiåra er gledeleg. Førebyggjande folkehelsetiltak og betre behandlingstilbod har vore viktig i denne samanhengen. Med ein så stor nedgang i dødelegheita tidlegare, er det ikkje underleg at nedgangen går langsamare nå. Det er likevel viktig å følgja denne utviklinga framover og halde fram forsking på årsakssamanhengar slik at me kan halde fram med å finna gode tiltak for førebygging, seier FHI-direktør Rørtveit.

(©NPK)