Ingrid Stenstadvold Ross og Kreftforeningen meiner pandemien har gått hardt ut over kreftpasientane. Foto: Eli Strand/ NPK

Kreftforeningen fryktar eit stort etterslep etter pandemien

Kreftforeningen fryktar at mange tilfelle av kreft ikkje er blitt oppdaga under pandemien. Den gode nyheita er at det ikkje ser ut til at fleire har døydd av kreft på desse to åra. I tillegg er det fleire som nå overlever kreft.

NPK-Eli Strand redaksjonen@dagen.no

Publisert: 05.02.2022 09:00

4. februar er det verdas kreftdag, og generalsekretær Ingrid Stenstadvold Ross i Kreftforeningen har både gode og dårlege nyheiter å koma med.

– Mammografiundersøkingar har blitt utsett, og færre har sjekka seg for livmorhalskreft under pandemien. Vi fryktar ennå for etterslepet med fleire sjukdomstilfelle som følgje av stans i undersøkingar tidleg i pandemien. På same tid registrerer vi at tala så langt ikkje viser at fleire har døydd av kreft under pandemien, seier ho.

Fryktar fleire vil døy av lungekreft

Generalsekretæren i Kreftforeningen byrja i jobben samstundes med at pandemien slo til for fullt i mars 2020. Ho er ikkje i tvil om at det har vore to svært krevjande år.

– Me i Kreftforeningen har vore svært bekymra for at folk ikkje skal gå til legen. Kvart år får 35 000 menneske kreft i Norge, og me har ingen grunn til å tru at det ikkje var like mange i fjor. Tidleg oppdaging er ekstremt viktig for å kunne gi god og riktig behandling og ikkje minst redde liv, seier ho.

– Nå fryktar me at fleire får ein forseinka diagnose og dermed ein dårlegare prognose. For lungekreft er nedgangen størst og me fryktar at fleire vil døy av lungekreft fordi det blir oppdaga seinare.

– Gå til legen!

Heilt i starten av pandemien måtte Mammografiprogrammet stengja ned og Livmorhalsprogrammet stansa utsending av påminningar til kvinner om å sjekka seg.

– Særleg for Mammografiprogrammet har det vore krevjande å ta igjen etterslepet som oppstod i løpet av nedstenginga, og programmet har berekna at om lag 2400 kvinner i målgruppa har fått eller vil få ei forseinka diagnose som følgje av pandemien. Me ser også at totalt 1466 færre personar har fått ein kreftdiagnose i perioden mars til september i 2020 enn året før, og det svarar til ein nedgang på heile 7,9 prosent, seier Ross.

Spesielt fryktar ho at mange eldre og einsame menneske sit heime under pandemien og ikkje drar til fastlegen når dei får symptom på kreft.

– Kjenner du at det er noko som ikkje stemmer med kroppen din, må du gå til legen, oppmodar generalsekretæren.

Færre døyr av kreft

Kreftdødlegheita er på veg ned, og fleire overlever. Før fylte 75 år har ein av tre nordmenn fått minst éin kreftdiagnose.

– Så sjølv om fleire og fleire får kreft, er det stadig fleire som blir heilt friske. I tillegg lever kreftpasientane lenger og har betre livskvalitet enn tidlegare. Det er med andre ord mykje som går rett veg også, ifølgje generalsekretæren.

Nå håpar ho me ser enden på pandemien og at Kreftforeningen med sine 25 000 frivillige snart kan driva som normalt igjen.

– Me har som mange andre organisasjonar blitt tvinga til å møtast digitalt og ser sjølvsagt fram til at me kan ha fysiske møte igjen. Samstundes har me vore vitne til at det har skjedd mykje positivt under pandemien. Rett etter at pandemien trefte oss, starta me opp med ei følgjeteneste der kreftpasientar blir køyrde til sjukehus og lege. Dette er eit fantastisk tilbod som har slått veldig godt an over heile landet, fortel Ingrid Stenstadvold Ross.